De geur van ketchup is vervlogen en de kettingzagen hangen weer in het schuurtje. Na twee hersenloze bloedbaden is het nu tijd voor iets heel anders. Ik neem een kijkje in m'n kast en kom langs de films van Cronenberg. Videodrome? Al gezien. The Fly dan? Ook al gezien... En even verderop stond de reddende engel voor de review van deze week. Ik heb het over eXistenZ (Capital X, Capital Z).

Mensen die bekend zijn met de stijl van Cronenberg zullen zich zeker niet vergrijpen aan dit werkje. Na het zien van zijn klassieke films zoals Videodrome, The Brood, The Fly en wat later werk zoals A History of Violence, was er al geen speld tussen te krijgen. Het zijn niet zomaar wat leuke films, maar stuk voor stuk heerlijke, meeslepende en onvoorspelbare ervaringen. En wat dat betreft is eXistenZ wel de kers op de spreekwoordelijke taart geworden.

Opnieuw verliezen we de grip op de realiteit. Ditmaal niet door de invloed van tv maar door games. Mep ik toch weer twee vliegen, een film met een gamethema! En dat dit een zeer interessant gegeven is, zeker gezien de tijd waarin eXistenZ uitkwam(1999, red.), hoef ik je niet uit te leggen. Het platform in kwestie is een organisch wezen en dat biedt weer ruimte voor een hoop vlezige smerigheid. Het menselijk lichaam is de bron en dit hompje vlees biedt een verlengstuk op het leven, een nieuwe dimensie.

Games bieden dus blijkbaar een nieuw leven. Een thema dat zijn tijd dus ver vooruit was en tegenwoordig niet eens zo ver van de waarheid afligt. Een intrigerende boodschap die als basis heel simpel is, maar in de uitwerking tot veel verrassingen zal leiden en ook herkenning zal zorgen. Games zijn vrijwel altijd scripted; personages hebben hun tekst vastgelegd gekregen en jij dient daar als speler op in te gaan. Levert hier een hele interessante mix op tussen het vaste patroon van een game en de menselijke redenaties binnen zo'n gamewereld, die niet altijd aansluiten.



Zo kan ik nog tal van interessante zaken opnoemen. Neem bijvoorbeeld het thema 'lust' dat in de gamewereld voorkomt. De praktijken die worden uitgevoerd, tegen een bepaald principe in, laten op een fraaie manier zien hoe de mens in staat is om enkele onmenselijke handelingen toch te kunnen (en willen) uitvoeren áls het maar niet 'echt' is. De game dwingt de hoofdpersonen als het ware over een grens heen te gaan. Het plegen van een moord of werk verrichten waar je geen verstand van hebt, het stelt je in staat om boven jezelf uit te stijgen.

Het onvoorspelbare karakter dat hij (opnieuw) meegeeft in deze film is bij tijd en wijlen zenuwslopend. Zo onberekenbaar als de wereld is waarin ze zich begeven, zo onberekenbaar zijn de verhoudingen tussen de personages. Zoals het in een game hoort heb je de objectives en krijg je de middelen om dat te bereiken aangeleverd. Wie je daarmee kunt vertrouwen en wie niet, blijft gissen. De ongure sfeer draagt een hoop bij aan de algemene ervaring en daarin is de sublieme soundtrack een belangrijke factor. Het is, zoals je mag verwachten, een afgerond geheel waarin geen enkel filmisch aspect op de achtergrond verdwijnt.

Hitchcock staat bekent als 'the master of suspense' maar voor mij ligt dat anders, ik val in het diepe bij films van Cronenberg en ga daar helemaal in op. Op een wijze zoals geen enkele andere regisseur dat tot noch toe heeft kunnen verwezenlijken. Ligt dat aan de thema's van zijn films? Jazeker. Maar een goed idee staat nooit garant voor een goede film. Zijn 'intelligente' plotontwikkelingen houden je als kijker altijd op het puntje van de stoel. Zijn het niet de intrigerende personages (denk hier aan de rol van Willem Dafoe als 'Gas') dan is het wel het constante gevoel alsof je verdwaald bent.



Met een verder zeer fijne invulling van de hoofdrollen door Jennifer Jason Leigh en Jude Law (altijd een vrouwennaam gevonden...) en een ontknoping waar ik met volle voldoening achterbleef, valt er eigenlijk geen écht smetje op het totaal te vinden.
Mijn bewondering voor Cronenberg groeit en groeit met iedere film die ik van hem zie. Het is een altijd boeiende regisseur die keer op keer met verrassingen komt en zelden een steekje laat vallen.